Son
zamanlarda sıkça duyduğumuz “indirilmiş din-uydurulmuş din” söyleminin
patenti kime aittir, bilmiyorum. Ancak ben bu sükseli söylemdeki
“indirilmiş din” tabirinin anlam coğrafyasıyla ilgileniyorum ve bilhassa
“İndirilmiş din budur” demenin ilmî açıdan hesabı verilebilir bir
söylem olup olmadığı meselesini tartışmak istiyorum. Anladığım
kadarıyla, “indirilmiş din” tabiri paradigmatik olarak dinî alanı
gelenekten arındırma ve hüküm kaynağı olarak doğrudan doğruya nassa,
hususen Kur’an’a başvurma anlayışını ifade ediyor. “Uydurulmuş din” ise
dinî alanda katı gelenekçiliğe ya da gelenek fetişizmine işaret ediyor.
İslamiyet’in ilk
asırlarından itibaren dinî düşüncenin gelenekçilik ve yenilikçilik diye
ifade edebileceğimiz iki fikrî damar arasındaki gerginlik zemininde
kendini ürettiği, sözgelimi Ehl-i hadis ekolünün gelenekçi, Ehl-i rey
ekolünün de şu veya bu şekilde yenilikçi damarı temsil ettiği
söylenebilir. Bu iki ekol arasındaki ilmî ve fikrî gerginliğin son
yüzyıllara kadar İslam dünyasını taşıdığı halde son birkaç yüzyıldaki
çok boyutlu umumi krizin aşılmasında yetersiz kaldığı, bu yüzden de dinî
düşüncenin rekonstrüksiyonu noktasında arayışlar başladığı tespitinde
bulunulabilir ve “indirilmiş din-uydurulmuş din” retoriği de bu yeni
arayışlar kapsamında değerlendirilebilir.
***
Ne var ki “indirilmiş
din” tabiri çok tehlikeli bir noktayı imlemektedir. Öncelikle, herhangi
birimizin “indirilmiş din” adına “uydurulmuş din” eleştirisi yaptığı
iddiasında bulunması, kendini -haşa- Allah’ın yerine koyması anlamına
gelir. Çünkü “İndirilmiş din budur” demek, bir bakıma, “Allah din
konusunda ne kastettiyse, ben de tam olarak onu söylüyorum” demektir.
Bunun içindir ki tefsir geleneğinde birçok büyük müfessir herhangi bir
ayetle ilgili farklı görüşleri ve kendi tercihlerini zikrettikten sonra
“vallâhu a’lem bi-murâdih” (Ne kastettiğini en iyi bilen, Allah’tır)
demeyi ilke edinmiştir.
Mutlak hakikati
temellük iddiasında bulunmak ve tek hakikatçi dille konuşmak
hiçbirimizin haddi değildir. Kaldı ki içimizden birinin “indirilmiş din”
dediği şey, bir diğerimiz için “uydurulmuş din” olarak görülebilir.
Diğer taraftan, her birimiz hata ve nisyan ile malul bir beşeriz.
Kısacık hayat hikâyemizde kaç kez yanıldığımızın haddi hududu
belirsizken, hangi cüretle “İndirilmiş din bizden sorulur” derecesine
konuşabiliriz? Dinî alanda söylediğimiz hemen her şey, özellikle aklımız
ve düşünce tarzımızı şekillendiren tarihsel koşullara bağlı birer
yorumdan ibarettir. Kur’an’ın herhangi bir ayetine verdiğimiz mana ve
meal de yorum alanına dâhildir. Her meal düpedüz te’vil, yani çeşitli
anlam ihtimallerinden birini tercihten ibarettir.
***
Metin içi ve metin
dışı deliller ve karinelere istinaden farklı görüşler arasında tercih
yapabileceğiniz gibi yeni bir görüş de üretebilirsiniz. Ancak kendi
görüşünüzü “indirilmiş din”, başka görüş ve tercihleri “uydurulmuş din”
diye kategorize edemezsiniz. Çünkü murad-ı ilâhînin zuhur ettiği mahal
ve makam siz değilsiniz. Aynı şekilde İslam ilim geleneğindeki bir yorum
ve ictihadı tenkit edebilirsiniz; fakat topyekûn geleneğe “uydurulmuş
din” diyemezsiniz. Ayrıca “uydurulmuş din” gerekçesiyle tasfiye
ettiğiniz geleneğin boşluğunu kendi öznelliğinizle doldurduğunuzu ve bu
dolguyu da “indirilmiş din” diye sunduğunuzu itiraf etmelisiniz.
Öte yandan,
“indirilmiş din” dediğiniz yorumun bilgi tabanını, “Bu ayet şunu
söylüyor” deme imkânınızı ve hatta Kur’an’daki herhangi bir kelimeyle
ilgili anlam stokunuzu bile geleneğin devamlılık ve taşıyıcılık işlevine
borçlu olduğunuzu bilmelisiniz. Hâliyle, geleneğe karşı topyekûn
inkârcı tutumun, kendi atanız ve babanızı inkârdan pek farklı olmadığını
bilmekle mükellefsiniz. Babanızın bazı huylarını sevmeyebilir ve
eleştirebilirsiniz; fakat şu huyları ve davranışları hoşuma gitmiyor
diye babanızı reddetmenin kendinizi soysuzlaştırmak anlamına geldiğini
de bilmelisiniz. Ayrıca gelenek karşıtlığını takıntı haline
getirdiğinizde, bu tutumun sümük-i şerifçileri çoğaltacağını göz ardı
etmemelisiniz. Uzun lafzın kısası, fiyakalı retorikler üretirken,
şehvet-i kelamın keyfi kadar muhtemel polemiklerin toplumsal tabandaki
maliyetlerini de hesaba katmakla mükellefsiniz.
Prof. Dr. Mustafa Öztürk - 6 Ağustos 2016
evet mustafa ozturku iyi bilirim,dengeci ve itidalli olma egilimiyle hareket eden bir mizaci vardir,biraz vurgulu biraz etkili bir soylem gordugunde hemen atilir aklinca guya dengelemek ic gudusuyle cok ileri gidildi cok sivri laflar diye hemen her seye muhalefet eder,oysa biraz dusunse bu sozu bu adam neden soyluyor diye en azindan haklilik payinin oldugunu gorecek.uydurulmus din indirilmis din meselesinde sen hangi gelenegi savunup benimseyip hos gorulu olmaktan bahsediyorsun bre gafil,din adina biseymi kalmis ortada,ayaklar altina dusmusuz,allah yerin dibine gecirmis bizi,inceledigimiz zaman yuzde seksen din bozulmus geriye yuzdeyirmi kalmis daha sen neyin muhafazakarligini yapiyorsun,buna uydurulmus din diyerek biz insanlari uyarmaya siddetle sarsmaya calisiyoruz,once bir uyansinlar sonra okadar asiri siddetle sarsmamizin nedeninin kendilerini uyarmak oldugunu zaten anlayacaklar,ama uyanmamakta israrci olurlarsa kendileri bilir biz gorevimizi yaptik der gecer gideriz,herkes hesabini allaha verecek.ozturk hocayi severim ama biraz daha dikkatli dusunurse daha hos olur,selam olsun ozturk hocaya ve herkese.
YanıtlaSilMustafa Öztürk'teki bu İslamoğlu fobisinin,düşmanlığının sebebi nedir tam olarak idrak edemiyorum ama bu tutumu bu tavrı sadece kendisine zarar veriyor. Keşke bunu anlayabilse.Bu tavrı,üslubu,mizacı kalabalık kitlelere ulaşmasının da önüne geçiyor.Çok değerli ve özel olan bilgisini, birikimini aktarmasının önüne geçiyor.Belki kıskançlık, belki kendi yapamamış olmanın verdiği acı bu hırsının sebebi... Ama gönül istiyor ki Mustafalar yan yana dursun. Birbirlerine omuz versinler destek olsunlar. Çoğunlukla aynı şeyleri söylüyorlar, belki farklı yöntemlerle söylüyorlar ama sonuçta aynı şeyleri söylüyorlar. İlk defa bir araya geldikleri bir programda (Tarafsız Bölge) ne zamanı, nede yeri iken yine Mustafa İslamoğluna belden aşağıya vurmaya çalıştı ama aldığı cevapla inşallah yaptığı hatayı ve zamansız yersiz, ve araştırılmamış hesap sormalarından sadece kendisini küçük düşürdüğü sonucunu çıkarmıştır. Sonrasında yine kendini tutmayıp Allah'lık yapma diye sert bir yorumu oldu, ona da cevabını aldı.Bu dinin bir sahibi varsa ki var kitabı varsa ki var, bu din sizin bahsettiğiniz kadar geniş mezhepli bir din değil demek ki. Aslında konu çok basit gibi İslamoğlu'nun indirilmiş din dediği neredeyse her şeye Öztürk'te tamam din diyor. İslamoğlunun uydurulmuş din dediği neredeyse her şeye Öztürkte tamam uydurulmuş, hurafe diyor. İslamoğlu indirilmiş din derken dinin net olan ve yaşantıyı etkileyen sabitelerini baz alıyor. Şirk koşmayın diyor şakası yok koşmayacaksın bunun yorumu filan olmaz. Mehdi filan beklemeyin diyor şakası yok yüzyıllardır bekliyorsun elinde ne var bir bak. Bunlarla hiçbir problemi olmayanın Öztürk'ün tek probleminin İslamoğlunun şahsı olduğu ortaya çıkıyor ki bu üzücü. İslamoğluna yaptığı eleştirinin 10 da birini cübbeli tayfasına yapmıyor onları muhatap bile almıyor. Aslında anlıyorum üst düzey düşünüp konuştuğu için o konuları aşmış durumda ve aştığını belli etmek istiyor. Tek gözden kaçırdığı nokta bu ülkenin yarısından fazlası o görmezden gelip dikkate bile almaya değmediğini düşündüğü tipler tarafından DİN-LENİYOR.İslamoğlu her zaman bir adım önde olacak, çünkü daha kibar daha insancıl daha saygılı ve mümin kardeşine daha destekçi bir adım ... İnşallah güzelleşirsiniz Mustafa Hocam. Sizden çok şey öğrendik ama ahlaka dair bildiklerimizi bile unutturmaya çalışıyorsunuz ki bu çok can yakıcı ...
YanıtlaSil